همه چیز درباره پروفیل گالوانیزه

پروفیل گالوانیزه یکی از پرمصرف‌ ترین مقاطع فولادی در صنعت ساختمان، سازه‌های فلزی و تأسیسات برق و تهویه است. این محصول به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ ‌زدگی و طول عمر زیاد، جایگزین مناسبی برای پروفیل‌های معمولی در محیط‌ های مرطوب یا صنعتی محسوب می ‌شود. در واقع پوشش روی (Zinc) که بر سطح فولاد ایجاد می‌شود، مانعی مؤثر در برابر اکسید شدن و خوردگی فلز به وجود می‌آورد.

به گفته https://rooz-online.ir/    : پروفیل گالوانیزه به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای پروژه‌های ساختمانی و صنعتی محسوب می‌شود. هنگام خرید پروفیل گالوانیزه باید به ضخامت، وزن، کیفیت پوشش روی، کارخانه تولیدکننده و قیمت روز بازار توجه کنید. در این راهنما، تمام نکات مهم برای انتخاب و خرید مطمئن پروفیل گالوانیزه بررسی شده است. 

پروفیل گالوانیزه چیست؟

پروفیل گالوانیزه نوعی مقطع فولادی است که سطح آن با یک لایه محافظ از فلز روی پوشانده شده است. این پوشش به روش‌های مختلفی مانند غوطه‌وری گرم (Hot-Dip Galvanizing) یا الکتروگالوانیزه (Electro Galvanizing)  ایجاد می‌شود.
نتیجه این فرآیند، محصولی است که در برابر رطوبت، اسیدهای ضعیف، باران‌های اسیدی و شرایط آب ‌و‌هوایی نامساعد، دوام بسیار بالایی دارد.

فرآیند تولید پروفیل گالوانیزه

نورد سرد ورق فولادی و فرم ‌دهی و آماده ‌سازی اولیه

در این مرحله ورقِ پایه (معمولاً کُویل ورق نورد سرد یا ورق سیاه مناسبِ فرم‌دهی) وارد خط تولید می‌شود. ابتدا کویل باز شده و به‌وسیلهٔ دستگاه ‌هایی مثل اسلیتِر (slitter) به پهنای مورد نیاز تقسیم و سپس با دستگاه لولِور (leveler) تسطیح می‌ گردد تا هر موج یا پیچیدگی سطحی گرفته شود. پس از آن ورق وارد خط رول ‌فرمینگ (roll forming) یا پرس مراحل متوالی می ‌شود؛ در رول ‌فرمینگ مجموعه‌ای از غلتک‌ها به ‌تدریج شکل مقطع مورد نظر (C، U، Z، قوطی و …) را روی ورق ایجاد می ‌کنند. در طول این فرایند ممکن است برش‌های دقیق لبه، پانچ پانچ سوراخ ‌ها، یا انجام فرورفتگی‌های تقویتی (stiffener) نیز صورت گیرد.

خروجی این مرحله یا پروفیل طولیِ باز (برای مراحل بعدی جوش/درز) و یا پروفیل تا شده و آمادهٔ جوش می ‌باشد. مهم‌ ترین نکات کیفیتی این مرحله شامل دقت ابعادی (عرض/ارتفاع/ضخامت)، یکنواختی شکل و عدمِ وجود ترک یا چین است.

جوشکاری درز — اتصال و آماده ‌سازی اتصال طولی

وقتی مقطع به شکل لوله یا قوطی بسته در می‌آید، لبه‌های آن باید به هم جوش داده شوند. در تولید پروفیل صنعتی معمولاً از جوش مقاومتی (Resistance Welding / ERW — Electric Resistance Welding)  یا جوش فرکانس بالا برای دو لبهٔ طولی استفاده می‌کنند.

 این روش سرعت بالا، نفوذ مناسب و حداقل تغییر شکل را فراهم می‌سازد. پارامترهای مهم در این مرحله عبارت ‌اند از: فشار رول‌ها/الکترودها، شدت جریان، سرعت خط و دمای نقطه جوش.

پس از جوش، معمولاً برشِ لب‌جوش (flash trimming) انجام می‌شود تا اضافات جوش جدا شود و سپس محل جوش پرداخت (grind) یا صاف می‌ گردد تا سطحی هموار حاصل شود. کنترل کیفیتِ درز شامل بررسی چشمی، کنترل بُعدی و در برخی خطوط تست غیرمخرب مثل اولتراسونیک یا تست الکتریکی برای اطمینان از پیوستگی جوش است. کیفیت درز مهم است چون هر عیبی می‌تواند در مرحلهٔ گالوانیزه باعث ایجاد ناصافی یا ناحیهٔ بدون پوشش شود.

 گالوانیزه کردن — پیش ‌تراش، غوطه ‌وری و تشکیل پوشش روی

گالوانیزه‌ کردن چند زیرمرحلهٔ حیاتی دارد؛ اینجا مرحله ‌ای است که پروفیلِ آماده در برابر خوردگی محافظت می‌شود:

پاک‌سازی اولیه (دگریدینگ / degreasing): در این بخش روغن، گریس و آلودگی‌ های سطحی با محلول‌ های قلیایی یا شوینده‌ های صنعتی حذف می‌شوند. هدف این است که سطح برای واکنش بعدی آماده شود.

پیکلینگ (Pickling): برای زدودن اکسیدها (scale) و زنگ ‌‌زدگی سطحی از حمض‌های رقیق (معمولاً اسید کلریدریک یا سولفوریک رقیق) استفاده می شود تا فولاد تمیز و فعال شود. پس از پیکلینگ، آبکشی دقیق لازم است تا اسید باقیمانده حذف شود.

فلوکس (Fluxing): قبل از ورود به وان روی، پروفیل در حمام فلوکس (معمولاً محلول کلرید آمونیوم-روی یا مشابه) فرو برده یا اسپری می‌شود تا سطح از اکسیدهای بازمانده محافظت شده و از تشکیل حباب در حین غوطه ‌وری جلوگیری گردد.

خشک ‌سازی / پیش‌گرم: برای جلوگیری از پاشش شدید هنگام ورود به مذابِ روی، پروفیل‌ ها خشک و گاهی پیش‌ گرم می‌شوند.

غوطه ‌وری در وان مذاب روی:  پروفیل وارد یک وان از روی مذاب می‌شود. دمای وان معمولاً بالاتر از نقطه ذوب روی است (در عمل حدود ۴۲۰–۴۶۰ °C؛ عدد دقیق بسته به فرایند و آلیاژها متفاوت است). در این مرحله یک اتصال متالورژیک بین آهن و روی شکل می‌گیرد — نه صرفاً یک پوشش مکانیکی — و لایه‌ های بینفلزی (فازهای Fe–Zn) ایجاد می‌شوند که استحکام چسبندگی پوشش را بالا می‌برد.

کنترل ضخامت پوشش و ظاهر:  عوامل مثل زمان ماندن در وان، سرعت خروج و دمای مذاب روی ضخامت و ظاهر پوشش (وجود یا عدم وجود بلورهای سطحی) تأثیر می ‌گذارند. بعد از خارج کردن از وان، اضافهٔ مذابِ روی جریان یافته و نمای نهایی شکل می‌گیرد.

پساب‌ درمانی و پوشش ‌افزایی (اختیاری): بسته به نیاز ممکن است محصولات پس از گالوانیزه پاسیو (تبدیل سطحی) یا لایهٔ محافظ آلی (پوشش رنگ) دریافت کنند تا از پدید آمدن «وایت ‌رست» (آکسیدهای سفید روی) جلوگیری شود.

همچنین لازم است اشاره شود که برای برخی کاربرد ها (محصولات مورد استفاده داخلی یا نیاز به سطح صاف ‌تر) از روش الکتروگالوانیزه استفاده می‌ شود که در آن پوشش با جریان الکتریکی روی سطح می‌نشیند این روش پوشش ظریف ‌تر و یکنواخت ‌تری می‌دهد ولی مقاومت خوردگی آن معمولاً کمتر از غوطه‌ وری گرم است.

 خنک‌سازی، بازرسی و بسته ‌بندی نهایی

پس از خروج پروفیل از وان روی و دمیدن/تخلیهٔ اضافات، مراحل زیر انجام می‌ شود:

خنک ‌سازی: پروفیل‌ها یا با هوا خنک می ‌شوند یا سریعاً در آب یا آب مرکبِ گلیکول فرو برده می‌شوند (بسته به فرایند و خواص گالوانیزه‌شده مورد نظر). روش خنک ‌سازی می‌تواند بر ساختار سطحی و صافیِ نهایی تأثیر بگذارد.

بازرسی ظاهری و ابعادی:  بازرسی چشمی برای بررسی وجود نقاط بدون پوشش، جریان‌های اضافی، یا ناهمواری انجام می‌شود. اندازه‌ گیری‌های بُعدی (عرض، ارتفاع، ضخامت دیواره، طول) هم کنترل می‌شود.

اندازه ‌گیری ضخامت پوشش: برای تضمین مشخصات فنی، از ابزارهایی مانند گیج مغناطیسی ضخامت پوشش یا دستگاه XRF برای اندازه‌ گیری وزن/ضخامت پوشش (g/m² یا میکرون) استفاده می‌شود. نتایج معمولاً با استاندارد های مورد انتظار (مثلاً مطابق سفارش مشتری یا استانداردهای بین‌المللی) مقایسه می‌شوند.

تست چسبندگی و تست‌ های نمکی (نمونه‌ای): برای نمونه‌ های انتخاب‌شده تست‌های چسبندگی، آزمون نمک پاشی (salt spray) یا آزمون‌ های شیمیایی دیگر برای تضمین مقاومت خوردگی انجام می‌شود.

انبارش و نگهداری : پروفیل گالوانیزه باید در محیط خشک یا با تهویه مناسب نگهداری شود تا از تشکیل وایت ‌رست جلوگیری شود؛ همچنین در زمان نصب توصی ه‌هایی برای برش/جوش پس از گالوانیزه‌ کردن وجود دارد (مثلاً استفاده از روش‌های مناسب و پوشش‌دهی نواحی برش‌خورده).

انواع پروفیل گالوانیزه

پروفیل‌های گالوانیزه در مدل‌های متنوعی تولید می‌شوند که هرکدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند:

1. پروفیل C شکل

این نوع بیشتر در ساخت سقف‌ های کاذب، دیوار خشک (Drywall) و سازه‌های سبک فلزی استفاده می‌شود. طراحی مقطع C شکل باعث افزایش مقاومت خمشی و سهولت در نصب می‌گردد.

2. پروفیل U شکل

پروفیل U گالوانیزه معمولاً برای ساخت فریم درب و پنجره، دیوارهای پارتیشن و زیرسازی سقف‌های کاذب به‌ کار می‌رود. ساختار U مانند آن باعث پایداری بالا در برابر بارهای جانبی می‌شود.

3. پروفیل Z شکل

این نوع پروفیل بیشتر در ساخت سوله‌ها، سالن‌های صنعتی و سازه‌های فلزی سبک به کار می‌رود. شکل Z مقاومت خمشی بالایی در برابر باد و نیروهای کششی ایجاد می‌کند.

4. پروفیل مستطیلی و مربعی

این نوع پروفیل‌ها همان قوطی‌های گالوانیزه هستند که در سایزهای مختلف برای ساخت سازه‌ها، حفاظ‌ها، چهارچوب‌ها و فریم‌ها استفاده می‌شوند.

مزایای استفاده از پروفیل گالوانیزه

• مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌ زدگی
• عدم نیاز به رنگ‌ آمیزی یا پوشش مجدد در طول زمان
• طول عمر بالا (تا 40 سال در شرایط عادی)
• صرفه‌جویی در هزینه نگهداری و تعمیرات
• دوستدار محیط زیست به ‌دلیل کاهش نیاز به رنگ‌های شیمیایی

کاربردهای پروفیل گالوانیزه

پروفیل‌های گالوانیزه به دلیل ویژگی‌های ضدزنگ و دوام بالا، در صنایع مختلف کاربرد دارند:

1. ساخت سازه‌های فلزی سبک (LSF)
2. زیرسازی سقف‌های کاذب و دیوار خشک (Drywall)
3. فریم درب و پنجره‌های فلزی
4. اسکلت سوله و انبار
5. تابلوهای برق و سیستم‌های تهویه
6. نرده‌ها و حفاظ‌ها در محیط‌های باز یا مرطوب

عوامل مؤثر بر قیمت پروفیل گالوانیزه

قیمت نهایی پروفیل گالوانیزه به چند عامل مهم بستگی دارد:

قیمت جهانی فولاد و ورق پایه تولید

قیمت ورق فولادی که ماده اولیه تولید پروفیل گالوانیزه است، مستقیماً تحت تأثیر نرخ جهانی فولاد و قیمت شمش قرار دارد. زمانی که تقاضای جهانی برای فولاد بالا می ‌رود یا قیمت انرژی و مواد اولیه افزایش می‌ یابد، بهای ورق نیز افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه قیمت پروفیل گالوانیزه در بازار داخلی بالا می ‌رود. بنابراین نوسانات بازار جهانی فولاد از مهم ‌ترین عوامل تعیین‌ کننده قیمت نهایی این محصول است.

ضخامت و ابعاد پروفیل

ضخامت و ابعاد پروفیل تأثیر مستقیمی بر میزان مصرف ورق و وزن نهایی محصول دارند. هرچه ضخامت ورق بیشتر باشد، میزان روی مصرفی برای پوشش نیز افزایش یافته و در نتیجه قیمت تمام ‌شده بالا می‌رود. به عنوان مثال پروفیل با ضخامت ۲ میلی‌متر گران ‌تر از نوع ۰.۸ میلی ‌متر است. همچنین پروفیل‌ های بزرگ‌ یا طولانی‌ تر به دلیل وزن بیشتر، هزینه تولید و حمل بالاتری دارند.

روش گالوانیزه

روش انجام فرآیند گالوانیزه نیز در قیمت تأثیر چشمگیری دارد. در روش غوطه ‌وری گرم (Hot-Dip)  قطعه در وان مذاب روی فرو برده می‌شود و لایه‌ای ضخیم و بادوام ایجاد می‌گردد. این روش هزینه بیشتری دارد اما عمر محصول را افزایش می‌دهد.

در مقابل  روش الکتروگالوانیزه (Electroplating)  پوششی نازک ‌تر و یکنواخت ‌تر ایجاد میکند که ارزان‌ تر است اما در محیط‌های مرطوب دوام کمتری دارد. انتخاب بین این دو روش بسته به نوع پروژه و بودجه خریدار انجام می‌شود.

کارخانه تولیدکننده و برند

اعتبار و توان فنی کارخانه تولید کننده نقش مهمی در تعیین قیمت دارد. برند های معتبر مانند فولاد مبارکه، فولاد گیلان، نورد سمنان و فولاد غرب معمولاً از مواد اولیه باکیفیت ‌تر و تجهیزات پیشرفته‌تر استفاده می‌کنند، در نتیجه قیمت بالاتری دارند ولی کیفیت محصول نیز تضمین ‌شده است. در مقابل برخی تولید کنندگان کوچک ممکن است محصولات ارزان‌ تری عرضه کنند، اما پوشش گالوانیزه آن‌ها دوام کمتری داشته باشد.

 هزینه حمل ‌ونقل و نوسانات نرخ ارز

از آنجا که بسیاری از مواد اولیه و حتی برخی پوشش‌های روی وارداتی هستند، نوسانات نرخ ارز بر قیمت نهایی تأثیر مستقیم دارد. علاوه بر این، هزینه حمل‌ونقل از کارخانه تا محل پروژه یا انبار نیز بخش قابل‌توجهی از قیمت تمام‌ شده را تشکیل می‌دهد، به‌ویژه در پروژه‌هایی که در شهرهای دور از مراکز صنعتی اجرا می‌شوند. افزایش قیمت سوخت یا کرایه کامیون‌ها نیز به‌طور غیرمستقیم موجب افزایش قیمت پروفیل در بازار می‌شود.

راهنمای خرید پروفیل گالوانیزه

انتخاب پروفیل گالوانیزه مناسب، نیاز به توجه به چند فاکتور کلیدی دارد. در ادامه راهنمای کامل خرید را ببینید:

1. بررسی نوع کاربرد

پیش از خرید، مشخص کنید که پروفیل در چه محیطی استفاده می‌شود. برای مثال:

محیط‌های مرطوب یا صنعتی → پروفیل گالوانیزه گرم

پروژه‌های داخلی یا کم‌ریسک → پروفیل الکتروگالوانیزه

2. انتخاب ضخامت مناسب

ضخامت ورق معمولاً بین ۰.۴ تا ۲ میلی‌متر است. برای سازه‌های سبک، ضخامت کمتر و برای ساختارهای باربر، ضخامت بالاتر توصیه می‌شود.

3. انتخاب کارخانه تولید کننده معتبر

کارخانه‌هایی مانند فولاد مبارکه، فولاد غرب، نورد سمنان، فولاد گیلان و نورد شهریار از تولید کنندگان معتبر پروفیل گالوانیزه در ایران هستند.

4. بررسی پوشش روی (Zinc Coating)

ضخامت لایه روی با واحد  g/m² سنجیده می‌شود. هرچه این عدد بیشتر باشد، مقاومت در برابر زنگ ‌زدگی بالاتر است.

5. خرید از مراکز معتبر

برای جلوگیری از خرید کالای بی‌کیفیت، از مرکزهای رسمی فروش آهن‌آلات مانند آهن جم یا نمایندگی ‌های معتبر کارخانه‌ها خرید کنید.
این مراکز علاوه بر ارائه مشاوره تخصصی، ضمانت اصالت کالا و فاکتور رسمی ارائه می‌دهند.

جمع ‌بندی

پروفیل گالوانیزه به‌ دلیل مقاومت در برابر زنگ ‌زدگی، دوام بالا و کاربرد گسترده در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی، یکی از اجزای مهم صنعت فولاد محسوب می‌شود. آشنایی با انواع و ویژگی‌های آن، به خریداران کمک می‌کند تا انتخابی دقیق  و مقرون ‌به ‌صرفه ‌تر داشته باشند.

https://rooz-online.ir/%d9%be%d8%b1%d9%88%d9%81%db%8c%d9%84-%da%af%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c%d8%b2%d9%87/