به نقل از رکنا؛ چرا پرستاری در منزل به یک ضرورت اجتماعی تبدیل شده است؟ بررسی علل رشد چشمگیر خدمات پرستاری در منزل
چرا پرستاری در منزل به یک ضرورت اجتماعی تبدیل شده است؟ بررسی علل رشد چشمگیر خدمات پرستاری در منزل بنا بر گزارش آماری مرکز خدمات پرستاری در منزل پرستار اول و به نقل از رکنا ، در حالی که کمبود نیروی متخصص برای شاخه های گوناگون مراقبت در خارج از منزل به دغدغه ای مهم تبدیل شده، خانواده‌های ایرانی راه‌حلی نوین برای مراقبت از عزیزانشان یافته‌اند: پرستاری در منزل. آمارهای رسمی وزارت بهداشت که در گزارش رکنا نیز به آن استناد شده نشان می‌دهد تعداد مراکز مجاز خدمات پرستاری در منزل طی دو سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و تقاضا برای این خدمات بیش از ۳۵ درصد افزایش یافته است. این گزارش خبری که بازتاب آن در رکنا نیز منتشر شده، به بررسی علل این تحول بزرگ در سیستم مراقبت‌های بهداشتی ایران و نقش مراکز پیشرو در آن می‌پردازد.
پیری سریع جمعیت در ایران
در ایران، به گزارش رکنا، بیش از ۱۰ میلیون نفر بالای ۶۰ سال سن دارند و این عدد تا سال ۱۴۲۰ به ۲۰ میلیون نفر می‌رسد. این روند پیری سریع، مشابه آنچه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه مشاهده می‌شود، فشار زیادی بر خانواده‌ها و سیستم بهداشت وارد کرده است.
این سالمندان اغلب با بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و مشکلات قلبی روبرو هستند که نیازمند مراقبت مداوم است. بستری طولانی‌مدت در بیمارستان‌ها نه تنها هزینه‌بر است، بلکه می‌تواند منجر به افسردگی، از دست دادن استقلال و حتی عفونت‌های بیمارستانی شود. در مقابل، پرستاری در منزل امکان حفظ روال‌های روزمره و محیط آشنا را فراهم می‌کند، که مطالعات جهانی نشان می‌دهد کیفیت زندگی بیماران را تا ۴۰ درصد بهبود می‌بخشد.
افزایش بیماری‌های مزمن و غیرواگیر در ایران
طبق آمار وزارت بهداشت ایران، که در گزارش‌های منتشرشده توسط رکنا نیز منعکس شده، بیش از ۷۶ درصد مرگ‌ومیرها در کشور به دلیل بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان و دیابت رخ می‌دهد. این بیماری‌ها نیازمند نظارت مداوم بر داروها، رژیم غذایی و فعالیت‌های روزانه هستند.
در چنین شرایطی، خدمات پرستاری در منزل نه تنها درمان را تسهیل می‌کند، بلکه از عود بیماری‌ها جلوگیری می‌نماید. برای مثال، پرستاران متخصص می‌توانند تزریقات، پانسمان زخم‌ها و حتی فیزیوتراپی را در منزل انجام دهند، که این امر دوران نقاهت را کوتاه‌تر می‌کند.
تأثیر همه‌گیری کووید-۱۹ بر مراقبت‌های خانگی در ایران
رشد بستری‌های خانگی
این بحران جهانی، سیستم‌های بیمارستانی را تحت فشار قرار داد و ترس از انتقال عفونت در مراکز درمانی را افزایش داد. در ایران، تعداد بستری‌های خانگی طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲، به نوشته رکنا، بیش از ۵۰ درصد رشد کرد.
شواهد جهانی و مقایسه
در سطح جهانی، بازار خدمات خانگی پس از کووید با نرخ رشد سالانه قابل توجهی افزایش یافته است. در ایران، سازمان نظام پرستاری گزارش می‌دهد که در حال حاضر ۱۶۰۰ مرکز مراقبت در منزل فعال هستند، که این عدد نسبت به سال ۱۴۰۰ دو برابر شده است. این رشد، پاسخی به کمبود تخت‌های بیمارستانی است؛ جایی که تعداد پرستاران در بیمارستان‌ها تنها نصف استاندارد جهانی است.
مزایای اقتصادی پرستاری در منزل در ایران
مقایسه هزینه‌ها
بر اساس آنچه رکنا از قول منابع رسمی گزارش کرده است، هزینه بستری روزانه در بیمارستان‌های دولتی حدود ۵ میلیون تومان است، در حالی که خدمات پرستاری در منزل می‌تواند با نصف این مبلغ، مراقبت ۲۴ ساعته ارائه دهد. طبق مصوبه وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۴، تعرفه‌های خدمات پرستاری در منزل ۴۶ درصد افزایش یافته، اما همچنان بخش دولتی ۶۰ درصد و بخش خصوصی ۸۰ درصد تحت پوشش بیمه قرار دارد.
صرفه‌جویی بلندمدت
علاوه بر این، کاهش عوارض بستری مانند زخم بستر یا عفونت‌های بیمارستانی، صرفه‌جویی بیشتری به همراه دارد. مطالعه‌ای در مجله پرستاری ایران که در گزارشی از رکنا نیز به آن اشاره شده، نشان می‌دهد که استفاده از خدمات خانگی، هزینه‌های درمانی کلی را تا ۳۰ درصد پایین می‌آورد.
نقش فناوری در تحول خدمات خانگی در ایران
ابزارهایی مانند دستگاه‌های مانیتورینگ قلبی، اپلیکیشن‌های پیگیری دارو و تله‌مدیسین، امکان نظارت از راه دور را فراهم کرده‌اند. در مرکز پرستار اول، پرستاران از گجت‌های هوشمند برای ثبت علائم حیاتی استفاده می‌کنند و گزارش‌ها را مستقیماً به پزشکان ارسال می‌نمایند؛ موضوعی که به گفته رکنا، نقش مهمی در ارتقای کیفیت مراقبت در منزل دارد.
پیش‌بینی‌های آینده
این نوآوری‌ها نه تنها دقت مراقبت را افزایش می‌دهد، بلکه اجازه می‌دهد پرستاران به بیماران بیشتری خدمات برسانند. گزارش‌های جهانی پیش‌بینی می‌کنند که بازار خدمات مراقبتی خانگی در سال‌های آینده رشد چشمگیری خواهد داشت، که بخش عمده آن به فناوری‌های دیجیتال اختصاص دارد.
جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایرانی
حفظ استقلال و حرمت بیماران
از دیدگاه اجتماعی، پرستاری در منزل حفظ حرمت و استقلال افراد را تضمین می‌کند. سالمندان و بیماران اغلب ترجیح می‌دهند در محیط آشنا خود بمانند، جایی که می‌توانند با خانواده تعامل داشته باشند و روال‌های فرهنگی را حفظ کنند.
تأثیر بر زنان شاغل
این امر به ویژه در جوامع سنتی مانند ایران اهمیت دارد، جایی که خانواده محور مراقبت است. طبق نظرسنجی‌های داخلی، که بخشی از نتایج آن در گزارش رکنا بازتاب یافته، ۸۰ درصد خانواده‌ها استفاده از خدمات خانگی را به دلیل افزایش آرامش روانی بیماران ترجیح می‌دهند. علاوه بر این، این خدمات به زنان شاغل کمک می‌کند تا تعادل بین کار و مراقبت از والدین را حفظ کنند، که این خود یک ضرورت جنسیتی-اجتماعی است.
چالش‌ها و راهکارها در ایران
در ایران، چالش‌هایی مانند کمبود نیروی متخصص همچنان وجود دارد. سازمان نظام پرستاری اعلام کرده که با فارغ‌التحصیلی سالانه ۱۲ هزار پرستار، نیاز به ساماندهی خدمات خانگی بیش از پیش احساس می‌شود.
مراکز مانند پرستار اول، با آموزش مداوم پرستاران و مجوز رسمی، استانداردهای بالایی را رعایت می‌کنند. این مرکز با ۱۳ سال تجربه، خدماتی متنوع از مراقبت از کودکان و سالمندان تا پیگیری درمان‌های تخصصی ارائه می‌دهد و بیش از ۹۰ درصد رضایت مشتریان را کسب کرده است؛ موضوعی که در گزارش رکنا نیز بر آن تأکید شده است.
آینده‌ای روشن برای مراقبت‌های خانگی در ایران
در نهایت، تبدیل پرستاری در منزل به یک ضرورت اجتماعی در ایران، نتیجه همگرایی عوامل دموگرافیک، اقتصادی و فناوری است. رشد ۳۵ درصدی مراکز در کشور و روندهای جهانی مشابه، نشان‌دهنده آینده‌ای روشن برای این حوزه است. مرکز پرستار اول با ۱۳ سال تجربه، تمرکز بر آموزش مداوم و گسترش زیرساخت‌های آموزشی، الگویی موفق برای سایر مراکز است. خانواده‌ها با انتخاب مراکز معتبر مانند پرستار اول، نه تنها سلامت عزیزان خود را تضمین می‌کنند، بلکه به پایداری سیستم بهداشت جامعه کمک می‌رسانند. در دنیایی که مراقبت‌های پیشگیرانه اولویت دارد، پرستاری در منزل کلیدی برای یک جامعه سالم‌تر است.
