از ایجاد بانک اطلاعات بیماران نیازمند پیوند تا رصد کامل فرآیند انتقال خون

به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، مصطفی جمالی مدیرعامل سازمان انتقال خون در نشست خبری که در وزارت بهداشت و درمان و پزشکی با موضوع بیان دستاوردها به مناسبت فرا رسیدن دهه مبارک فجر برگزار شد، ضمن تبریک ایام‌الله دهه فجر، از اهداکنندگان خون به عنوان“سرداران گمنام سلامت” یاد کرد و از زحمات آنان قدردانی کرد.

وی تأکید کرد: از سال ۱۳۸۵ تاکنون، با همراهی مردم، تمامی اهدای خون در کشور به‌صورت صد درصد داوطلبانه انجام شده که این دستاورد، ایران را به برترین کشور منطقه در این حوزه تبدیل کرده است.

وی همچنین از نقش خبرنگاران در حمایت از فرهنگ اهدای خون و اطلاع‌رسانی به‌موقع قدردانی کرد و به سختی‌هایی که اهداکنندگان و کارکنان انتقال خون با آن مواجه‌اند، اشاره کرد.

به گفته وی، پزشکان و کارکنان انتقال خون در تأمین فرآورده‌های حیاتی نقش مهمی دارند و یک پزشک انتقال خون که ۳۰ سال خدمت کرده، در این مدت امکان نجات جان ۸۰۰ هزار نفر را فراهم کرده است.

ایران کشور برتر منطقه

جمالی با بیان اینکه کارکنان انتقال خون باید مورد توجه ویژه قرار گیرند، از دولت و رئیس‌جمهور خواست تا به معیشت این قشر توجهی ویژه داشته باشند.

همچنین پیشنهاد داد که اهداکنندگان با بیش از صد بار اهدای خون، همچون شخصیت‌های مهم در جامعه مورد تکریم قرار گیرند.

جمالی تأکید کرد؛ که ایران در حوزه انتقال خون به چشم‌انداز ۱۴۰۴ دست یافته و امسال به عنوان کشور برتر منطقه در این زمینه شناخته شده است.

وی افزود: یکی از دلایل اصلی موفقیت ما در رسیدن به جایگاه برتر منطقه، حمایت اهداکنندگان و همکاران ما در بخش‌های مختلف بوده است.

به گفته جمالی؛ اما در کنار این حمایت‌ها، مجموعه‌ای از اقدامات و روش‌های نوین را نیز اجرا کردیم که موجب تحول در سیستم انتقال خون کشور شد.

وی تصریح کرد: زمانی که مسئولیت را پذیرفتم، هیچ وعده‌ای ندادم که محقق نشود. به یاد دارم که در مراسم معارفه، قول‌هایی به مردم دادم و امروز خدا را شکر می‌کنم که تمام آن‌ها به نتیجه رسیده‌اند.

جمالی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین عوامل این موفقیت، اعتماد به نیروهای داخلی بود. ما کمترین میزان جذب نیرو از بیرون را داشتیم، زیرا به توانمندی و تخصص کارکنان خود انتقال خون باور داشتیم.

به گفته وی؛ با وجود محدودیت‌های بودجه و تحریم‌ها، نه‌تنها دلسرد نشدیم، بلکه با توکل به خدا و تلاش مستمر، مشکلات را پشت سر گذاشتیم.

جمالی ادامه داد: بسیاری از اقداماتی که امروز به سرانجام رسیده، بیش از ۲۰ سال در انتظار اجرا بودند، اما اکنون در شرایطی سخت‌تر، به نتیجه رسیده‌اند.

اجرای آزمایش‌های غربالگری مولکولی

وی تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات ما، اجرای آزمایش‌های غربالگری مولکولی بود. این فناوری پیشرفته، که هزینه و تخصص بالایی نیاز دارد، سال گذشته به‌صورت سراسری در کشور اجرایی شد.

جمالی ادامه داد: نتیجه آن، شناسایی تعداد زیادی موارد هپاتیت و همچنین دو مورد ویروس ایدز بود که از انتقال آن‌ها جلوگیری شد. این اقدام، گامی اساسی در ارتقای امنیت خون‌های اهدایی کشور محسوب می‌شود.

وی در ادامه افزود: اجرای غربالگری آنتی‌بادی نیز از دیگر اقدامات مهم ما بوده است. پیش از این، به دلیل موانع مالی و فنی، این غربالگری انجام نمی‌شد، اما اکنون با اجرای این فرآیند، خطراتی که از طریق پلاسمای اهدایی، به‌ویژه برای نوزادان، وجود داشت، به‌طور کامل برطرف شده است.

به گفته مدیر عامل سازمان انتقال خون؛ همچنین، تعیین فنوتیپ گروه‌های خونی، که نقش مهمی در روند درمان بیماران تالاسمی و سایر نیازمندان به تزریق خون دارد، در سراسر کشور عملیاتی شده است.

وی خاطرنشان کرد: تمام این پیشرفت‌ها در شرایطی به دست آمده که با محدودیت‌های مالی و تحریم‌ها مواجه بودیم. اما با تکیه بر دانش و توان داخلی، توانستیم کشور را به جایگاهی برسانیم که اکنون در منطقه سرآمد است.

به گفته جمالی؛ امیدواریم بتوانیم این دستاوردها را بیش از پیش به اطلاع مردم برسانیم، چراکه هر یک از این اقدامات، یک تحول اساسی در حوزه سلامت کشور محسوب می‌شود.

وی گفت: در دو سال گذشته، با لطف خدا و تلاش همکارانمان، تمام کشور به روش خودکار و اتوماسیون در فرآیند انتقال خون مجهز شده است.

به گفته جمالی؛ پیش از این، روش دستی مشکلاتی مانند خطای بالا، نیاز به نیروی انسانی بیشتر و افزایش سرعت غیرقابل‌کنترل داشت. اما اکنون، تمام مراحل با دستگاه‌های پیشرفته انجام می‌شود، و این یکی از مصادیق عدالت اجتماعی است که در سیستان و تهران تفاوتی در خدمات انتقال خون وجود نداشته باشد.

ایجاد بانک اطلاعاتی برای بیماران نیازمند پیوند

وی افزود: یکی از دستاوردهای مهم دیگر ما، ایجاد بانک اطلاعاتی برای بیماران نیازمند پیوند است. بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان یا کم‌خونی‌های ارثی، نیاز به اهداکنندگانی دارند که از نظر ژنتیکی با آن‌ها سازگار باشند.

جمالی ادامه داد: در حال حاضر، ما در این زمینه ضعیف هستیم و تنها حدود ۸۵ درصد افراد نیازمند پیوند، اهداکننده مناسب پیدا می‌کنند.

به گفته وی؛ درحالی‌که کشورهای دیگر مانند آلمان با داشتن بیش از ۱۲ میلیون نمونه در بانک‌هایشان، توانایی بالایی در تأمین نیاز بیماران دارند.

جمالی تصریح کرد: با وجود تحریم‌ها، موفق شدیم روش پیشرفته NGS را راه‌اندازی کنیم که در سطح جهانی برای شناسایی سازگاری‌های ژنتیکی استفاده می‌شود. در سال گذشته، هزار آزمایش انجام شد و اکنون ده هزار تست دیگر نیز در حال اجراست.

وی افزود: برنامه ما این است که در صورت تأمین اعتبار مالی، سالی ۱۰۰ هزار نمونه به این بانک اضافه کنیم تا در چند سال آینده به تعداد موردنیاز برسیم. این کار می‌تواند جان بسیاری از هموطنان را نجات دهد، چرا که ژنتیک و سیستم ارثی ما با کشورهای خارجی متفاوت است و پیدا کردن نمونه مناسب در بانک‌های جهانی دشوار خواهد بود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات مهم، راه‌اندازی روش پلاکتی برای انتقال خون است. این روش که جزو واجبات سازمان انتقال خون بوده، تاکنون اجرا نشده بود، اما همکاران ما توانستند آن را در قالب یک پروژه دانشگاهی راه‌اندازی کنند و امیدواریم در ماه‌های آینده به‌صورت کشوری عملیاتی شود.

استفاده از کیسه‌های فیلتر دار

جمالی خاطرنشان کرد: همچنین، استفاده از کیسه‌های فیلتر دار برای حذف گلبول‌های سفید از خون، یکی از پیشرفت‌های مهم ما بوده است. این کیسه‌ها از بروز عوارضی مانند تب و لرز شدید در بیماران جلوگیری می‌کنند و همچنین احتمال مرگ‌ومیر در جراحی‌های سنگین مانند جراحی قلب را کاهش می‌دهند.

به گفته وی؛ در سال گذشته، استفاده از این کیسه‌ها را به ۷۰ درصد رساندیم و امسال قصد داریم آن را به‌طور کامل اجرا کنیم.

جمالی تأکید کرد: حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز یکی از اولویت‌های ما بوده است. در حال حاضر، درصد زیادی از تجهیزات موردنیاز ما مانند یخچال‌ها و سانتریفیوژهای یخچال‌دار در داخل کشور تولید می‌شود.

وی افزود: حتی در زمینه فناوری‌های پیشرفته مانند دستگاه‌های اشعه‌دهی خون، با همکاری سازمان انرژی اتمی، توانسته‌ایم به تولید داخلی دست پیدا کنیم.

به گفته مدیر عامل سازمان انتقال خون؛ همچنین، در حوزه حمل‌ونقل خون، یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی توانسته جعبه‌هایی تولید کند که قادرند گلبول‌های قرمز را در دمای ۴ درجه تا ۴۸ ساعت نگه دارند.

وی افزود: این فناوری که پیش از این به دلیل هزینه بالا از خارج وارد می‌شد، اکنون به‌زودی در کشور قابل‌استفاده خواهد بود.

جمالی گفت: ما باید بتوانیم این دستاوردهای بزرگ را به اطلاع مردم برسانیم، زیرا در شرایطی که خبرهای ناامیدکننده زیاد است، این پیشرفت‌ها می‌توانند امید را به جامعه برگردانند.

وی افزود: ذخایر خون کشور در زمان شروع به کار ما تنها برای ۸ روز بود، اما اکنون این میزان افزایش یافته است.

به گفته وی؛ همچنین، ارائه خون به بیماران در مواقع حساس مانند جراحی‌های قلبی، بدون هیچ‌گونه کمبود انجام می‌شود. هدف ما این است که بیماران و خانواده‌های آن‌ها بدون نگرانی از کمبود خون، درمان خود را انجام دهند.

وی افزود: در راستای بهبود و ارتقا سیستم انتقال خون کشور، پروژه‌های مهمی در حال اجراست که تأثیرات زیادی بر تأمین و نگهداری پلاسما و داروهای مشتق از آن خواهد داشت. یکی از پیشرفت‌های قابل توجه، راه‌اندازی سردخانه‌های سیار ۱۰,۰۰۰ لیتری با کمک شرکت ماموت به عنوان یک پروژه دانش‌بنیان است.

به گفته جمالی؛ این سردخانه‌ها قادرند پلاسما را در دمای منفی ۲۷ درجه سانتیگراد نگهداری کنند و در این راستا، توانسته‌اند مشکلات ناشی از ظرفیت محدود و بحران‌های پیشین را برطرف کنند.

وی افزود: این سردخانه‌ها و سیستم‌های نگهداری پلاسما در مناطق مختلف کشور نصب شده‌اند تا فرآیند نگهداری و انتقال پلاسما به صورت بهینه انجام گیرد.

جمالی گفت: در کنار این پیشرفت‌ها، برنامه‌هایی برای مقاوم‌سازی و احداث مراکز انتقال خون جدید در دست اجراست که برخی از آن‌ها در یک یا دو ماه آینده به بهره‌برداری خواهند رسید.

به گفته وی؛ با این اقدامات، به نظر می‌رسد که چالش‌های قدیمی در زمینه تأمین و انتقال خون و پلاسما در حال رفع شدن است.

افزایش ظرفیت پلاسما به ۴۰۰ هزار لیتر در سال

وی افزود: خبر خوب دیگر، افزایش ظرفیت پلاسما به ۴۰۰ هزار لیتر در سال گذشته است. این امر نشان‌دهنده توجه ویژه به نیازهای کشور و تلاش برای تأمین مواد حیاتی مانند فاکتورهای انعقادی، آلبومین و فیبینوژن است.

جمالی ادامه داد: به علاوه، ظرفیت مراکز خصوصی تأمین پلاسما نیز به حدود ۳۵۰ هزار لیتر رسیده که این نیز یکی از دستاوردهای مهم در این زمینه محسوب می‌شود.

وی افزود: اما یکی از چالش‌های عمده که هنوز حل نشده، نیاز به ایجاد پالایشگاه‌های پیشرفته برای فرآوری پلاسما به داروهای مشتق از آن است.

به گفته جمالی؛ با وجود اینکه در سال‌های گذشته بیشتر پلاسما به آلمان صادر می‌شد، هنوز بخش زیادی از داروهای ضروری به کشور بازنگشته است.

وی افزود: در حال حاضر، ظرفیت پالایشگاه‌های موجود محدود است و نیاز به یک پالایشگاه بزرگ و پیشرفته داخلی احساس می‌شود.

جمالی ادامه داد: در کنار این پروژه‌ها، معاونت اجتماعی سازمان انتقال خون نیز برای گسترش همکاری‌های بین‌بخشی و جلب حمایت خیرین تشکیل شده است.

وی خاطرنشان کرد: این معاونت با هدف ارتقای ارتباطات با مردم و نهادهای مختلف از جمله هلال احمر، بسیج و دانشگاه‌ها، تلاش دارد تا منابع مالی و حمایتی لازم را برای بهبود وضعیت انتقال خون در کشور تأمین کند.

جمالی ادامه داد: با این روندهای مثبت، امیدواریم که در سال‌های آینده نیازهای کشور به پلاسما و داروهای مشتق از آن به طور کامل تأمین شده و مشکلات قبلی در این زمینه حل شود.

وی افزود: در راستای پیشرفت‌های چشمگیر در سیستم انتقال خون کشور، یکی از تحولات قابل توجه، تکمیل و راه‌اندازی نرم‌افزار جدید و پیشرفته‌ای است که به طور اختصاصی برای این حوزه طراحی شده است.

جمالی ادامه داد: این نرم‌افزار که توسط متخصصان ایرانی و یک شرکت تبریزی ساخته شده، یکی از پیشرفته‌ترین نرم‌افزارهای انتقال خون در جهان محسوب می‌شود و به زودی به سیستم‌های بیمارستانی در سراسر کشور متصل خواهد شد.

رصد کامل فرآیند انتقال خون

وی افزود: هدف از این پروژه، رصد کامل فرآیند انتقال خون از لحظه اهدا تا تزریق به بیماران است که امکان پیگیری دقیق و کارآمد را فراهم می‌آورد.

به گفته جمالی؛ این نرم‌افزار در حال حاضر با همکاری دانشگاه‌های معتبر کشور، از جمله دانشگاه تهران و دانشگاه ایران، در مرحله ارتباط با سیستم‌های بیمارستانی قرار دارد و به زودی به یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت انتقال خون در کشور تبدیل خواهد شد.

جمالی ادامه داد: این سامانه به سازمان انتقال خون این امکان را می‌دهد که روند انتقال خون را از ابتدا تا انتها پیگیری کرده و به طور مؤثر نظارت داشته باشد.

همچنین وی گفت: در حوزه تحقیقاتی، پروژه‌های جدیدی در دست اجراست که می‌تواند تحولی بزرگ در حوزه سلامت کشور ایجاد کند. یکی از این پروژه‌ها، پروژه ژن‌درمانی است.

وی ادامه داد: به گفته مسئولان، در آینده‌ای نزدیک می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای تحقیقاتی در این حوزه تبدیل شود.

جمالی ادامه داد: اگر این پروژه با موفقیت به پایان برسد، یکی از دستاوردهای بی‌نظیر در عرصه سلامت کشور خواهد بود. البته جزئیات این پروژه در حال حاضر محرمانه باقی مانده است و قرار است در آینده نزدیک اطلاعات بیشتری در این خصوص منتشر شود.

مدیر عامل سازمان انتقال خون گفت: با این تحولات، کشور به سمت دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و بهبود سیستم‌های درمانی و انتقال خون حرکت می‌کند و امید است که این دستاوردها در سال‌های آینده تأثیرات مثبتی بر سلامت مردم و رفع نیازهای درمانی کشور داشته باشد.